Boerderij In de Laak in Stein

was het geboortehuis van verzetsheld kapelaan Berix

27-04-2022 om 09:00 door Jan Smeets -Stichting Erfgoed Stein
Boerderij In de Laak gezien vanaf de Kanaaldijk. Afbeelding: archief Stichting Erfgoed Stein

Tegenover de haven noordelijk van brug Stein ligt langs het Mommerwegsken een alleenstaande boerderij. Omdat het hier vroeger drassig was heet het gebied ‘In de Laak’.

De boerderij werd rond 1900 voor Sjang Berix gebouwd door gebroeders Op den Camp (Brugstraat) en was omgeven met landerijen en boomgaarden. Sjang woonde op boerderij ‘Op de Weerdt’ bij de Maas westelijk van Meers. In 1905 trouwde hij met Marie Vaessen en ze gingen in de nieuwe boerderij wonen.

De boerderij ligt in de oeroude uiterwaarden van de Maas en heeft bij uitzonderlijke hoogwaterstand van de Maas vaker te maken gehad met wateroverlast. Bij de aanleg van het Julianakanaal met de hoge dijk én de omgelegde Ur, die voor die tijd aan de kant van Stein liep, kwam de boerderij vlak langs de nieuwe weg naar Urmond te liggen.

Kapelaan Berix

De boerderij is het geboortehuis van de in 1907 geboren verzetsheld kapelaan Berix, waarvan langs de weg naar Meers een borstbeeld staat. Hij overleed 13 maart 1945 in Bergen-Belsen. Daar het gezin Berix-Vaessen geen andere kinderen had en op de boerderij veel werk was, hadden zij hulp van Geurt Stijnen die er al werkte en inwoonde vanaf het moment dat hij van de kostschool afkwam.

Geurt trouwde in 1936 met Béj Berix (geen familie van Sjang) en zij bleven in de boerderij, waar geen elektriciteit was, wonen. Om deze te verlichten gebruikten ze carbidlampen en later de soms stinkende en roetende petroleumlampen. Nog later werd dit butagas voor de verlichting én om mee te koken.

Wateroverlast boerderij In de Laak, 28 januari 1995. Foto: archief Jan Smeets

Zelfvoorzienend

Het leven was in de vooroorlogse periode vooral zelfvoorzienend: vlees was afkomstig van eigen vee, en er was een grote moestuin. Achter het woonhuis lag een vrijstaand bakhuis, waar brood werd gebakken met hulp van Fien, de zus van Béj. De oven werd gestookt met sjanse, verzameld tijdens het snoeien van fruitbomen en heggen.

Tijdens de mobilisatie in 1939 kregen de soldaten die de brug van Stein bewaakten hier onderdak. In januari 1945 verhuisde het gezin met vee en bezittingen tijdelijk naar Geleen omdat de geallieerden in het gebied Meers in het geheim gingen oefenen met landingsvaartuigen op en rond de Maas om later hiermee de Rijn over te steken. In die periode woonden in de boerderij soldaten die er duidelijk hun sporen nalieten door veel te beschadigen. Na de oorlog werd dit op kosten van de geallieerden hersteld of vergoed. De boerderij werd pas ruim na de oorlog aangesloten op het elektriciteitsnet.

Einde boerenbedrijf

Het gezin Stijnen kreeg zes kinderen, die dagelijks te voet naar de school in Meers gingen. Zij groeiden op ‘In de Laak’ totdat ze trouwden en elders gingen wonen. Het overlijden van vader Geurt in 1974 betekende het eind van het boerenbedrijf. Moeder Béj bleef er wonen tot haar dood in 1999. Hierna ging de boerderij over naar het Consortium Grensmaas, die de woning momenteel verhuurt.