In 2019 is het 450 jaar geleden dat de uit de Nederlanden afkomstige Pieter Bruegel de Oude overleed. In Vlaanderen, Brussel en Antwerpen zal dit groots herdacht worden door tal van activiteiten en tentoonstellingen. Maar ook in andere steden en in het buitenland wordt aandacht besteed aan dit "Bruegeljaar".

Pieter Bruegel wordt beschouwd als de grootste schilder uit de 16e eeuw. In zijn werken heeft hij vooral oog voor het landschap en de natuur, en de mensen en het leven van de boeren op het platteland. Niet voor niets wordt hij vaak "Boeren-Bruegel" genoemd. Hij schilderde de moeilijke levensomstandigheden op het platteland en de volkse details van het dorpsleven. Hij geeft een uniek inzicht in het alledaagse leven en de volksgebruiken van de 16e eeuw.
Aan Pieter Bruegel worden ongeveer veertig schilderijen toegeschreven. Daarvan zijn er circa dertig vervaardigd in de periode 1563 en 1569, toen hij in Brussel woonde. In die tijd stonden de Nederlanden onder Spaans bewind en de landvoogd Alva voerde een schrikbewind uit. Op subtiele wijze toont Bruegel in zijn schilderijen ook zijn kritiek op de maatschappij en op het harde bewind van de Spanjaarden. Je ziet bijvoorbeeld dat de mensen op zijn schilderijen nauwelijks lachen.

Bruegel blijft ons inspireren. Hij geeft inzicht in het leven van de middeleeuwen en hij geeft kleur en smaak aan het leven, zoals we dat in België en in onze regio nog steeds kennen. Denk bijvoorbeeld aan onze vlaaien.

Op de kasteelruïne van Stein laten we de mensen dit jaar kennismaken met Bruegel en het leven van destijds. We doen dat onder meer aan de hand van drie schilderijen van Bruegel: de Kinderspelen, de Boerenbruiloft en de Boerendans. En we laten zien: hoe speelden kinderen vroeger, hoe leefden de mensen, wat aten ze, en wat waren hun gebruiksvoorwerpen? We laten voorwerpen van destijds zien en kinderen kunnen een aantal middeleeuwse spelen doen. We vertellen over middeleeuwse kruiden en over het eten. En later in het jaar laten we mensen ook "proeven van een Middeleeuws Bruegelbuffet"

Op de foto boven: vrijwilligers van de sectie Heemkunde aan de slag in het Steinse museum, klik voor vergroting.

Louis Bours (foto) zet zich vele uren in voor Stichting Erfgoed Stein om materiaal te digitaliseren. "De heemkunde waakt er voor dat de lokale geschiedenis, ons erfgoed, niet verloren gaat". 

Lees het verhaal van Louis op www.datmaaktsteinvoormij.nl

Louis kan nog een paar helpende handen gebruiken. Wil je helpen? Meld je dan bij Stichting Erfgoed Stein via . 

Alle hulp is welkom!

Paul Mennens heeft voor het kwartaalblad van IVN Stein een artikel geschreven over lijkplanken (de liekbraet).
Vroeger werden de doden op een liekbraet naar de kerk en het kerkhof gebracht. Op iedere kerkhof was een lijkenhuisje. Hier werd een dode vaak opgebaard op een plank. Deze planken waren aanvankelijk niet versierd, maar later werden ze zwart/wit geverfd en was er een afbeelding van een doodshoofd op aangebracht en de letters RIP.

Toen de doden in een kist naar de kerk en het kerkhof werden gebracht kreeg de lijkplank een nieuwe functie. De plank werd gebruikt om de parochianen in kennis te stellen van het overlijden van een van de gezinsleden. Aanvankelijk werd de zwart geverfde plank gebruikt. Later werden er nieuwe planken gemaakt, versierd met katholieke symbolen.

Klik hier om het artikel te lezen of te downloaden >

In het kader van "Dat maakt Stein voor mij...." plaatst de gemeente Stein op de gelijknamige website regelmatig verhalen en evenementen die het unieke van de Steinse kernen onderstrepen. Onlangs was ons museum aan de beurt met een beschrijving en begeleidende promovideo.

In het voorjaar van 2017 zijn de vrijwilligers van Stichting Erfgoed Stein gestart met de aanleg van een middeleeuwse kruidentuin op de binnenplaats van kasteelruïne Stein. Een jaar later, in het weekend van 14 en 15 april 2018 was het zover: de Kruidentuin is open !

De kruidentuin is aangelegd rondom een (water)ornament. De planten groeien en bloeien verdeeld over 4 vlakken. Deze plantenbedden herbergen kruiden die geschikt zijn voor:

- de geneeskunde,
- schoonheid en verzorging,
- het maken van verf,
- te gebruiken in de keuken

De diversiteit biedt mogelijkheden om mooie thema’s te organiseren met kruiden tijdens open dagen. Zo kan de middeleeuwse geneesheer op bezoek komen. Kan de mooie kasteelvrouwe uitleggen hoe kruiden haar huid en gezicht mooi houden. Of de kok uit de gaarkeuken kan ons vertellen hoe hij met de heerlijkste gerechten kon bereiden voor de kasteelheer.
Met de middeleeuwse kruidentuin is een bijdrage leveren aan het verder aantrekkelijk maken van de kasteelruïne. Het geeft nog meer mogelijkheden om een educatieve rol te vervullen naar bezoekers, buurtbewoners en scholieren.

Eind vorig jaar is de gemeente samen met vrijwilligers (van o.a. Stichting Erfgoed Stein) gestart met het opstellen van een erfgoedbeleid. Hierin komt te staan hoe wij met het cultuurhistorische erfgoed omgaan, zodat dit zo goed mogelijk behouden blijft voor komende generaties.

Inmiddels heeft de selectie van het meest waardevolle erfgoed plaatsgevonden en is beleid opgesteld hoe om te gaan met dit erfgoed. Op www.gemeentestein.nl/erfgoed kunt u de diverse documenten vinden en de lijsten van de geselecteerde bouwwerken, kleine monumenten en de landschapselementen.

Klik op onderstaande artikelen uit de Limburger om hele artikel te lezen.

Vervolgproces
De Steinse gemeenteraad heeft in maart 2019 het erfgoedbeleid behandelt. Belangrijk om te weten is dat het waardevolle erfgoed door middel van een bestemmingsplan of omgevingsplan beschermd gaat worden. Dit plan bevat regels over hoe om te gaan met beschermd erfgoed en wordt pas opgesteld nadat de gemeenteraad het erfgoedbeleid heeft vastgesteld.

Voorafgaand aan vaststelling van het bestemmingsplan of omgevingsplan (naar verwachting eind 2019) wordt een inloopbijeenkomst georganiseerd waarbij de gemeente belanghebbende inwoners nadere toelichting geeft. Ook bestaat tijdens de procedure de mogelijkheid tot het indienen van zienswijzen. De data van de bijeenkomst en inspraak zullen we tijdig via diverse kanalen publiceren, waaronder Weekblad VIA Limburg en onze website. 

Feiten & cijfers
Stein telt 2 dorpsgezichten Elsloo en Urmond) en 66 monumenten met rijks­bescherming.

De lokale erfgoedlijst omvat:

• 550 gebouwen, waarvan 100 zeer waardevolle, 200 waardevolle en 250 vrij waardevolle.
• 59 kruisen, kapellen en elementen als tuinmuren en bakhuisjes, waarvan 20 monumentale.
• 43 landschapsgebieden waarvan de historische structuur nog bestaat.
• 135 landschapselementen zoals bos, houtwal en park.
• 777 bomen en struiken als vlechtheg en hakhoutsloof.
• wegen en paden, waterlopen en dijken, veedriften, holle wegen, landweren en graften.archeologische vondsten, relicten en archeologisch waardevolle gebieden.
• 20 historische nederzettingsstructuren, waarvan 13 waardevol en 7 zeer waardevol.

Er is een geografische erfgoedkaart die Stein wil ontwikkelen tot een digitaal erfgoedsysteem met verhalen van inwoners.
De komende drie jaar is telkens 30.000 euro subsidie beschikbaar voor behoud van erfgoed.

De inventarisatiekaart van Erfgoed in de gemeente Stein is bereikbaar via deze link > buro4-nl.wixsite.com/stein of klik op onderstaande afbeelding.

Foto: Jan Smeets november 2018: Julianakanaal met Brug Stein gezien vanaf de bocht bij Meers.

Binnen Stichting Erfgoed Stein, welke zich ten doel stelt het behoud en toegankelijk maken van het cultuurhistorisch erfgoed van de gemeente Stein, zijn verschillende secties (bestaande uit heel wat vrijwilligers) actief bezig met het verwezenlijken van deze doelstelling. Zo is er naast de sectie Archeologie, Museum, Kasteelruïne Stein en Kloosterkerkhof ook de sectie Heemkunde.

Een van de vele onderwerpen, waaraan binnen deze sectie aandacht wordt geschonken is de geschiedenis van het Julianakanaal, dat door de gemeente Stein loopt.

Vrijwilliger van deze sectie en amateurfotograaf Jan Smeets heeft hier de laatste jaren heel wat onderzoek naar gedaan. Omdat hij in de directe buurt van “’t Kanaal” woont is zijn interesse voor dat Julianakanaal reeds jaren geleden begonnen tijdens zijn wekelijks wandelronde langs het kanaal.
Daarbij genoot hij aanvankelijk vooral van de relatieve stilte langs de jaagpaden, de bijzondere plantengroei langs de oevers, en de verschillende watervogels, die zich vooral in de winter in grote getalen op het brede stuk in de bocht van Meers laten zien.
Eenmaal met pensioen kreeg hij nog meer belangstelling voor deze bijna natuurlijke parel in de gemeente, waardoor hij zich ging verdiepen in de ontstaansgeschiedenis en aanleg.

Die gepassioneerdheid bracht hem er eind 2014 toe om gewapend met zijn fototoestel de verruiming van het Julianakanaal in woord en beeld vast te leggen voor het nageslacht.
Dit resulteerde niet alleen in een regelmatige verslaglegging via de kabelkrant van Lokale Omroep Stein, maar ook in een dynamische foto-show van de verruimingswerkzaamheden, die tijdens de expositie 80 jaar Julianakanaal in september 2015 bij Stichting Erfgoed Stein en Stichting Streekmuseum Elsloo door een groot aantal bezoekers konden worden bekeken.
Ook het zich momenteel in de eindfase bevindende project Passeervak Noord bij Elsloo (onderdeel van het totaalproject Verruimen Julianakanaal) werd in weer en wind, vanaf start tot dit moment door hem gevolgd. Het resultaat hiervan is voor het nageslacht vastgelegd op meer dan 3500 foto’s.

Stichting Erfgoed Stein draait praktisch geheel op vrijwilligers. De vrijwilligers zetten zich in binnen het bestuur, binnen de sectie heemkunde, op het kloosterkerkhof, in het Museum voor Grafcultuur en op de kasteelruïne van Stein.

Er worden veel activiteiten gedaan en ontplooid en er liggen allerlei plannen klaar voor uitvoering. Voor al die activiteiten zoeken we ook nieuwe vrijwilligers.

Uitstapje naar Schloss Merode in Langerwehe Duitsland op 21 april 2018
Schloss Merode stond dit weekend in het teken van de British Flair.
Daar werd door een afvaardiging van onze gemeente een door de brouwerij De Fontein speciaal gebrouwen Merode biertje aangeboden aan de Familie Merode.Het geheel werd opgeluisterd met een optreden van de Dirgelländer Muzikanten. 

Met dank aan Lokale Omroep Stein

Een klein aantal vrijwilligers/bestuursleden van Stichting Erfgoed Stein heeft woensdagavond bij Brouwerij de Fontein voor het eerst het herdenkingsbier "Heeren van Steyn" kunnen proeven.

Middeleeuwse technieken en kruiden
Het bier is in opdracht van Stichting Erfgoed Stein gemaakt. Zoals eerder vermeld is het bier gebrouwen met een aantal middeleeuwse technieken en ingrediënten. Het bier is gemaakt op basis van gagel en er zijn kruiden gebruikt die ook voorkomen in de middeleeuwse kruidentuin op de kasteelruïne. Natuurlijk moest het bier gedronken worden in het speciaal voor deze gelegenheid gemaakte drieorenkruikje, dat lekker in je hand ligt.

We waren niet alleen erg enthousiast over de smaak van het bier, maar we waren ook onder de indruk van het bieretiket, waarop zowel de op 1 juni 1568 onthoofde broers Bronckhorst-Batenburg zijn afgebeeld als ook een afbeelding van de drieorenkruik.
In alle opzichten: TOP

Bestellingen afhalen vanaf zaterdag 2 juni
Vanaf 22 maart j.l. kon men intekenen voor het bier samen met het kruikje. De bestellingen kunnen vanaf zaterdagmiddag 2 juni a.s. (twee weken voor vaderdag) afgehaald worden in de Hoppenkamp aan de Hoppenkampstraat 14a te Stein. Op zaterdag en zondag 2 en 3 juni is deze locatie geopend van 13.00 tot 17.00 uur.

Kruikjes uitverkocht, maar....
Alle drieorenkruikjes zijn gereserveerd / verkocht, alleen het herdenkingsbier "Heeren van Steyn" is nog verkrijgbaar. Mocht echter bij de resterende verkoop van het bier blijken dat er nog steeds veel belangstelling is voor deze drieorenkruikjes, dan wordt overwegen om een x-aantal kruikjes te laten bijmaken. U kunt dan uw belangstelling aangeven bij de aankoop van het herdenkingsbier middels het ter plaatse aanwezige inschijfformulier.
Tot 1 juli kan men aangeven dat men alsnog een kruikje wil bestellen. Naar verwachting worden deze kruikjes uitgegeven in en vanaf het Monumentenweekend van 8 en 9 september a.s.

Proeven bij De Fontein
Op zaterdag 2 juni a.s. wordt het bier tijdens de Nationale Brouwerijdag voor het eerst getapt bij Brouwerij de Fontein.
Maar de flessen herdenkingsbier (75 cl.) zijn exclusief verkrijgbaar bij Stichting Erfgoed Stein in De Hoppenkamp. Ook is het herdenkingsbier "Heeren van Steyn" vanaf 2 juni a.s. verkrijgbaar bij Zonneveld1966 - Wijn&Gedestilleerd, Raadhuisplein 53 te Stein.