Dempen van de Pasveersloot in Stein zorgde voor opkomst van een bijzonder stukje natuur

Door: Jan Smeets Stichting Erfgoed Stein 

De hoeveelheid afvalwater van DSM en daarmee ook de invloed op de Maas, nam na 1950 sterk toe door de grote expansie van de Chemische Bedrijven van DSM. Ondanks dat regelmatig maatregelen werden genomen om de lozing van afvalstoffen te beperken. Daarom werd in 1964 de Pasveersloot van Staatsmijnen in bedrijf genomen, aangelegd in het Meldert, gelegen in het Urdal.

Destijds was dit een zeer grote installatie voor de zuivering van dat deel van het afvalwater dat vooral verontreinigd was met organische verbindingen. Het overige afvalwater, dat veel stikstofverbindingen bevatte, werd na alleen een mechanische zuivering in de Maas geloosd.
Een Pasveersloot wordt ook wel oxidatiesloot genoemd. Het is een eenvoudige en goedkope methode om water te zuiveren. Er wordt een groter zuiveringseffect verkregen dan met veel andere methoden mogelijk is. Het systeem bestaat uit een rondgaande sloot met daarboven een rotor die zuurstof in het water brengt en voor voortstuwing zorgt. De ingebrachte zuurstof wordt beschikbaar voor bacteriën, die de voedingsstoffen in het afvalwater kunnen afbreken.

Een flocculator in de Pasveersloot.
Deze zorgde ervoor dat zwevende deeltjes het geloosde water konden samenvlokken door langzame beweging in het water.
Uit: Archief Jan Smeets

Reinigingsinstallatie

In 1969 bleek uit onderzoek dat de Maas bijna een kwart bevatte van alle stikstof afkomstig van DSM, die in water werd aangetroffen. Dit leidde ertoe dat DSM een heel nieuwe reinigingsinstallatie in het Maasdal tegenover de haven van Stein liet bouwen tussen 1976 en 1978, de IAZI, de Integrale Afvalwater Zuivering Installatie.
De Pasveersloot deed vanaf dat moment geen dienst meer, en dat betekende dat de afvoer die door de bedding van Ur liep nu droog kwam te staan en alleen nog water bevatte na hevige regenval.

Het terrein van de voormalige Pasveersloot werd de jaren daarna gebruikt door de in de directe nabijheid wonende familie Schoutrop. Die legde om de droogliggende sloot een drafbaan aan om met hun paarden met sulky’s te oefenen.

Tekening van de Pasveersloot.
Uit: Archief De Mijnen

Dassen

Een aantal jaren later werden de betonnen funderingsconstructies en de wandbekleding van de Pasveersloot door DSM verwijderd waardoor er een stukje natuur ontstond waar op de drassige ondergrond intussen verschillende zeldzame amfibieën een thuis hebben gevonden. Ook komt hier de in Nederland beschermde das voor. De das is een tamelijk vrijzinnig dier. Hij heeft een zwart-wit gestreepte kop en het is elk jaar weer een verrassing waar dassen opduiken of waar ze gaan foerageren (voedsel vergaren). Zo kan het gebeuren dat een grote oude burcht onverwacht onbewoond lijkt te zijn, terwijl een locatie waar zelden of nooit een das werd gezien ineens diverse nieuwe (meestal hernieuwde) graafactiviteiten vertoont.

Een gedeelte van de Pasveersloot.
Uit: Archief Jan Smeets

Het gehele terrein werd door DSM overgedragen aan de gemeente Stein die het inrichtte als beschermd wandelgebied. Het gebied is in elk jaargetijde geschikt om in stilte te genieten van de natuur en er wordt dan ook veel gebruikt door natuurliefhebbers.