Neolithisch graf laat zien dat grafcultuur niet veel veranderd is

door Rens Dormans

Zo dichtbij en tegelijkertijd veraf. In Stein ligt een archeologisch museum (grafcultuur). Wat niet veel mensen weten is dat het museum gebouwd is over een graf.

Niet een graf zoals we dat nu kennen maar een soort hunebed en dan met kleinere stenen. Een soort grafkelder. De ontdekking werd gedaan in 1963 door professor Modderman.

Het oppervlak van de vloer van de kelder is in drieën verdeeld: een zuidwestelijke ruimte, een middenruimte en een noordoostelijke ruimte. De afscheidingen worden enerzijds geaccentueerd door een viertal insnoeringen of uitsparingen in de keienvloer en anderzijds door de ligging van een aantal grote keien. Een tweetal grote keien is deels ingegraven met de platte kant naar boven.

Het graf is uniek in Nederland, maar past in een ruimere context in Europa. Het is zo bijzonder dat deze cultuur een naam heeft gekregen, namelijk de Stein Groep. Er zijn in Nederland verschillende culturen waaronder de Bandkeramiek en de klokbekercultuur, maar dus ook de Stein Groep cultuur. Door het ministerie van cultuur is dit graf dan ook benoemd tot een beschermd reservaat.

Deskundige uitleg bij Neolitisch graf.
Uit: Archief Stichting Erfgoed Stein

Ruilhandel

Naar de voorwerpen te beoordelen die er zijn gevonden, was er in die tijd ook al ruilhandel met andere mensen in het noorden.

Dat weten we bijvoorbeeld door het kraaghals-flesje dat gevonden is en dat bekend is in het gebied van de hunebedden. In het graf lagen alleen crematieresten en natuurlijk zijn er dan wat botjes over. Die zijn onderzocht in Leiden en men kwam tot een datering van rond 3500 v.Chr. Dit is in tijdperk van het neolithicum, dat duurde van pakweg 11.000 v.Chr. tot aan de bronstijd (3000 v.Chr.).

Lange tijd dacht men dat er maar vier of vijf personen waren uitgestrooid. Maar zoals het leven vooruitgaat, evolueert ook de wetenschap; de crematieresten zijn opnieuw onderzocht en de voorlopige conclusie is dat er minstens veertig personen liggen waaronder acht kinderen.

Moderne grafcultuur

Als je naar een moderne begraafplaats gaat, zie je soms een strooiveld; een veld met grind waar je de as kan laten uitstrooien. Ook zie je daar dan vaker spulletjes bij staan of liggen, een soort van grafgiften. Dat kun je ook stellen bij de voorwerpen die in het Steinder graf gevonden zijn. Zo zie je maar dat op gebied van grafcultuur niet zo heel veel veranderd is. Van ver komen mensen en wetenschappers het onderzoeken, en ook de omgeving begint in te zien dat dit bijzonder is.

Het neolithische graf in Archeologisch Museum Stein.
Uit: Archief Stichting Erfgoed Stein