De Taterstein van Stein

Door Jan Smeets Stichting Erfgoed Stein

Stein omarmde zijn Taterstein pas na een mislukte poging van een Beekse huisarts om deze te ‘ontvoeren’

Stein bezit een ‘kostbare’ steen van rond 5000 kilo. Deze heeft een lange geschiedenis, die weer aan het licht kwam in de donkere novemberdagen van 1902.
Kort tevoren was de steen ontdekt bij verbeteringen aan de weg; reeds lang echter heette de hoek bij de Kelderstraat en de Kuiperstraat ‘Aan de Taterstein’.

Men vertelde, dat in Stein een oude volksstam genaamd Teuten of Taters woonde. Zij leefden overdag als gewone burgers, maar ‘s nachts gingen ze op rooftocht. Vóór iedere tocht kwamen zij samen bij de steen, om het doel en de aanpak van hun escapades vast te stellen. Staande op de steen sprak de leider zijn helpers toe in een soort geheimtaal, het Taters, om de plannen voor niet-ingewijden te verbergen.

De Taterstein naast de waterput in Stein, rond 1930.
Uit: Archief Stichting Erfgoed Stein

Hinderlijk

Wat is er van dit verhaal waar? Slaat de naam inderdaad op de Teuten of Taters ofwel op voorzaten van de latere bokkenrijders? Wellicht heeft de volksfantasie beide groepen gecombineerd. In ieder geval had Stein sinds lange tijd zijn Taterstein. Waarschijnlijk is deze in latere jaren onder de grond terechtgekomen, omdat hij het verkeer hinderde. Zo verging het hem in ieder geval rond 1910, toen men de steen herontdekte, hem opgroef om hem spoedig daarna weer in de grond te laten zakken. De steen is 180 centimeter hoog en gemiddeld 135 centimeter breed.

Knappende kabels

In 1920 stootte men weer op de steen, maar nu was er iemand, die voor zulke vondsten een intense belangstelling had. De huisarts en archeoloog dr. Beckers in het nabije Beek kwam het bericht ter ore en hij wist gedaan te krijgen, dat hij deze steen aan zijn verzameling mocht toevoegen.
Hij had echter buiten de bevolking van Stein gerekend. Met leedvermaak zagen deze toe bij de moeizame pogingen om de steen uit de grond te lichten. Hoe vaker de armdikke kabels en kettingen afknapten, des te feller het gevoel groeide, dat dit echte eigen Steinse gevaarte nooit de gemeentegrond zou mogen verlaten. Het gevolg was, dat dr. Beckers met een lege wagen naar Beek moest terugkeren.

Bewustwording

Stein, zich nu bewust van eigen nalatigheid, ging de steen op een voetstuk plaatsen en deze herinnert nog steeds iedere voorbijganger aan Steins eeuwenoud verleden. De in Stein geboren hoofdonderwijzer P. H. Op den Camp heeft destijds de gevoelens van Stein bij de dreigende wegvoering van de steen vertolkt op een wijze die illustratief was voor de sfeer van die tijd:

De Taterstein

de reus van stein, de taterstein,
hij wil niet weg, naar buiten zijn.
ligt stil en roerloos in zijn hol,
loert vinnig nijdig, woedevol
de mensen aan,
die om hem staan.

de reus van stein, de taterstein,
wil van zijn dierbare plaats niet zijn.
de mensen trekken kabels stuk,
welhaast tot eigen ongeluk.
hij geeft niet laf
zijn plaats zo af.

de reus van stein, de taterstein,
verdedigt taai; geen kans van schijn
van kans geeft hij zijn vijand.
verzet, vol tact, met hand en tand
zich tegen al,
dat wil zijn val.

de reus van stein, de taterstein,
gaat niet naar buiten, blijft in stein.
nu wil hij weer naar boven toe,
hij kruipt het hol uit, af en toe
verzet hij toch
hardnekkig nog.

de reus van stein, de taterstein,
is eindelijk uit zijn hol ravijn.
op z’n voetstuk wordt hij nu geplaatst,
en blijft er staan tot op ‘t laatst.
de aard vergaat,
maar hij nog staat.

de reus van stein, de taterstein,
hij is, hij blijft de roem van stein.
komt allen zien, schaart om hem heen,
zoals de teuten ook weleer,
en wordt nu trotsch,
op uwe rots.

de reus van stein, de taterstein,
zal eeuwig op de plaats nu zijn,
waar teuten eens bijeen geschaard.
hun tatersch spraken, wijd vermaard.
de taterstein,
hij blijft in stein.

Gedicht uit: Stein, een achterland werd bruggenhoofd.

In de jaren zestig van vorige eeuw werd de Taterstein echter van zijn voetstuk gehaald en aan de overzijde van de weg opnieuw opgesteld nabij café Dudes en basementrestaurant Larewi, waardoor hij nog beter zichtbaar is geworden voor de omgeving.

De Taterstein bij café Dudes rond 2020.
Uit: Kleine monumenten gemeente Stein