Hulp bij toegankelijkheid

Skip to main content

Historie van het pand van Brouwerij de Fontein

Hoeve met voormalige watermolen in 1987.Afbeelding: Jan Smeets

01-07-2020 om 10:10 door Jan Smeets - Stichting Erfgoed Stein 

Vlakbij de ruïne van een van de oudste burchten van Nederland, Kasteel Stein, stond vroeger een hoeve met aan de achterzijde een watermolen (banmolen) met schuur, die bij de bezittingen van het kasteel hoorden.

De watermolen werd aangedreven door de Putbeek (ofwel de Ur) die zijn oorsprong had in de omgeving van Elsloo en in noordelijke richting stroomde om daarna bij Urmond in de Maas uit te monden. In de 17e eeuw (misschien ook eerder) lagen er twee molens, waarschijnlijk achter elkaar gelegen.

Op een foto van een fragment uit het schilderij Le Chateau de Steyn uit 1728, dat nog in bezit is van de Prins de Merode in Düren, is een van die molens met waterrad te zien.

 fontein2

Ligging watermolen met molenvijver en kasteel in 1849. Foto: archief Stichting Erfgoed Stein

fontein3

Detail uit het schilderij Le Chateau de Steyn met links onder de watermolen.

Foto: archief Stichting Erfgoed Stein

In de hoeve woonde een molenaar, die pachter was en meerdere herendiensten moest vervullen. De huidige kleine wei aan de oostzijde was in die tijd de molenvijver en was reeds aanwezig in 1728. Hier werd water vanuit de Putbeek opgevangen en bewaard, zodat tijdens het graanmalen voldoende water voorhanden was. Bij teveel wateraanbod liep dit via een overloop om de molen heen.

De watermolen behoorde in de Franse tijd tot het Heerengoed Stein van de graaf van Wickenburg. In 1829 werd het Heerengoed Stein door Mathijs Constantijn van Wickenburg, samen met de molen, verkocht aan Joseph Maximiliaan Hyacinthe DeJaer te Luik. Na zijn dood en later de dood van de weduwe Marie Eleanore DeJaer-Grisard kwam de watermolen in bezit van Bernard Antoine Lambert Grisard, grondeigenaar te Luik, en later in bezit van Antoine en Edouard Wauters te Luik.

Uit bedrijf

fontein4

Hoeve met voormalige watermolen ca. 1950.

 

De gemetselde stenen molen had een waterrad met een middellijn van 4,18 m en een breedte van 0,59 m. Omstreeks de eeuwwisseling zijn het waterrad en de maalinrichting verwijderd. De molen heeft tot 1910 toebehoord aan de eigenaren van het kasteel en is waarschijnlijk aan het einde van de 19e eeuw uit bedrijf genomen. In 1918 is bij de verkoop van de percelen bij de molen aan de familie Eummelen geen sprake meer van de molen en hieruit moet dan ook worden geconcludeerd dat deze al voor die tijd was afgebroken.

Het boerenwoonhuis, dat in 1729 is uitgebouwd, diende tevens als watermolen, die dus omstreeks 1900 zijn functie verloor. Het grootste pand van het monumentale complex is de voormalige graanschuur uit 1850, behorende bij de watermolen. Deze schuur diende als de opslagruimte voor graan, dat door de watermolen gemalen werd.

fontein5

Hoeve en binnenplaats in 1987. Foto: Jan Smeets

De Fontein

Toen in 1915 Brouwerij De Fontein op het Keerend in Stein, op een steenworp afstand van de voormalige watermolen, haar poorten sloot, werd er in Stein geen bier meer gebrouwen. Na ruim 90 jaar (2006) werd op deze historische locatie het brouwen weer nieuw leven ingeblazen: Brouwerij De Fontein van de familie Brouns. In de grote schuur wordt het graan als één van de pijlers van het brouwproces gebruikt. Nu niet voor opslag en het maken van brood, maar als grondstof voor het brouwen van bier.

Vermeldenswaardig is dat voorouders / eerdere generaties van brouwer Rik Brouns in het verleden de watermolen in bezit hebben gehad en het beroep van molenaar hebben uitgeoefend.

Geraadpleegde literatuur.

- http://www.molendatabase.org

- http://www.brouwerijdefontein.nl/de-fontein-beleving/locatie