De Missionarissen van het H. Hart in Stein
De eerste bewoners in 1922. Afbeelding: Fotoarchief Stichting Erfgoed Stein
30-12-2020 door Jos Drubers, Stichting Erfgoed Stein
De beginperiode
Men kan zeggen dat de eerste wereldoorlog de aanleiding is geweest, dat de Missionarissen van het H. Hart naar onze streek zijn gekomen. Voor die tijd vormden Nederland en België één kloosterprovincie en Nederlandse studenten volgden hun theologiestudie in Leuven. Door de oorlog zijn ze genoodzaakt hun studie in Arnhem te vervolgen, waar ook de filosofieopleiding is gevestigd. Het missiehuis aldaar raakt overvol, ook omdat er steeds meer jongemannen missionaris willen worden. In 1920 wordt besloten om zo gauw mogelijk een nieuw onderkomen te zoeken voor de theologiestudenten.
De Tijd 09-03-1918: Kasteel Stein te koop
De voorkeur gaat uit naar Zuid-Limburg. Daar zijn al een paar paters werkzaam in Treebeek en Sittard. Twee aanbiedingen worden bekeken: het oud sepulchrijnenklooster in Hoogcruts en kasteel Stein.
Kasteel Stein was in 1917 door de bouwgrondmaatschappij Tijdig te Heerlen verkocht aan de houtspeculant de Jong van Moercapelle en Wildevenen uit Amsterdam, die meteen is begonnen met het rooien van eeuwenoude bomen. Als in 1919 de toenmalige minister van Landbouw Van Ravesteijn een kapverbod oplegt op de bomen in de onmiddellijke omgeving van kasteel Stein, wordt het gebied minder aantrekkelijk voor De Jong, waarna hij het kasteel opnieuw te koop aanbiedt.
Op 4 december 1920 gaan de paters Vertenten, Muijsers en van Mierlo naar Stein om poolshoogte te nemen. De regen valt de hele dag met bakken uit de lucht. In hun kletsnatte en bemodderde togen inspecteert het drietal de locatie en lopen zij een stuk over een glibberig paadje het bospark in, dat zich tot de Maas uitstrekt. Ondanks het hondenweer buiten en de stoftroep en rommel in de gebouwen zijn de drie MSC’ers erg opgetogen: Stein moet het toekomstige studiehuis gaan herbergen. De rustige omgeving zal een ongestoorde studie slechts ten goede komen en het rijke natuurschoon zal mede kunnen zorgen voor afleiding en ontspanning te midden van een ingespannen studieleven.
Op basis van het gunstige advies van het drietal besluit het provinciaal bestuur binnen twee weken, namelijk op 18 december 1920, om tot koop over te gaan. Weer twee weken later, op 2 januari 1921, geeft de bisschop van Roermond Mgr. Schrijnen toestemming om in Stein een grootseminarie te vestigen. Meteen op 3 januari 1921 wordt na afsluitende onderhandelingen met notaris Haan te Urmond het kasteel met het omliggende landgoed gekocht voor 75.000 gulden. Alles binnen een maand tijd.
Vier dagen later komen de drie eerste missionarissen in Stein wonen. Nog in datzelfde jaar wordt begonnen met de verbouwing van het kasteel, waarvoor de Tilburgse architect De Beer een bouwplan heeft ontworpen. Aan de zuidzijde van het uit 1830 daterende landhuis wordt de ronde uitbouw afgebroken en een vleugel aangebouwd met op de begane grond onder meer de kapel, bibliotheek en kamers en boven een slaapzaal. De voorburcht wordt aan de binnenzijde verbreed door de aanleg van een overdekte gang. En het koetshuis wordt ingericht voor dienstgebouwen.
De voltooiing van het missiehuis: 1922. Foto: Archief Stichting Erfgoed Stein
Op 30 augustus 1922 komen de eerste 32 fraters vanuit Arnhem naar Stein om daar te beginnen met hun theologische studie. Door de voortgaande bouwactiviteiten komt daar nog niet veel van terecht. Eind november 1922 kunnen de lessen dan eindelijk beginnen onder leiding van zes professoren.
Het bouwplan is berekend op 50 tot 60 studenten, maar na 1928 is dit al opgelopen tot boven de 80. Dit noodzaakt tot de bouw van een achtervleugel, eveneens ontworpen door architect De Beer.
In de periode 1923 en 1966, als de theologieopleiding in Stein is gestopt, zijn er meer dan 500 jongemannen tot priester gewijd, waarvan er 350 als missionaris zijn uitgezonden naar onder meer de Filipijnen, de Molukken, Nederlands-Indië, Nieuw-Guinea en Brazilië.
