Een grensconflict met Stein

Jos Drubers - Stichting Erfgoed Stein

© A.J. Munsters: Bij een oude kaart van Stein. Maasgouw 72, 1953.

Op een Baroniekaart van Stein uit 1724 uit het Merode-archief te Brussel, ziet men een ‘klein oorlogstafereel’. Aan de linker Maasoever in de Kotemer Weerd staat op een heuvel een legeraanvoerder te paard, vergezeld van zijn adjudant. Voor hem is onder leiding van een vaandrig met vlag een klein leger opgesteld, gewapend met drie stukken artillerie, waarvan er een naar de overkant van de Maas schiet. Verder enkele musketiers, een compagnie voetvolk met pieken en een kruiwagen met munitie. Boden lopen af en aan om de bevelen van de commandant over te brengen. Aan de rechter Maasoever een loopgraaf met drie vuurmonden, gericht op de legermacht.

Batten

Pater Munsters beschreef in 1953 de situatie. Kotem aan de linker Maasoever behoorde tot het graafschap Reckheim. De graaf van Rekem was in het najaar 1723 zijn Maasoever tegenover Stein gaan bedijken, om zijn aangewonnen land te beveiligen en om meer land van zijn overburen te laten annexeren. Graaf van Merode, heer van Stein, kon dit niet dulden. Hij beval het schepengerecht van Stein om enkele oudere inwoners van Stein en Klein Meers een verklaring te laten afleggen. Op 25 oktober 1723 werd officieel vastgesteld, dat ‘die van Reckheim met alle gewelt waeren voortsvaerende met batten.’ Batten is het maken van beschoeiingen (het bekleden van een wal met hout of steen, red.). Er werd verklaard dat de plaats waar men aan het batten was, vroeger tot de jurisdictie van Stein of Elsloo behoorde.

Gewapend

Rekem bleef doorgaan met de bedijking. Op 5 november 1723 kwam de gerechtsbode van Stein enkele schutters van Stein waarschuwen, dat die van Reckheim bijeen waren op de Kotemer Weerd om het batten door te zetten én dat ze ter bescherming een gewapend geleide van zo’n 500 man bij zich hadden. Stein was maar met acht of negen man sterk. Ze riepen om het batten te staken, maar er werd niet geluisterd. Toen hebben ‘die van Stein tot waerschouwinge twee of drie maal vuur gegeven en geschooten in de Maese.’ Rekem nam dit direct heel ernstig op, begon ook te vuren en loste zelfs een kanonschot. Stein trok zich in een schuilplaats terug en begon met tegenweer. De werklui en schutters van Rekem wilden vluchten, maar werden ‘door hunne officiers met den sweerde in de handt gerepelleert en tot voortsettinge van hun werck en verder attack aengedreven.’ Vanuit hun dekking in grubben en strijcken schoten ze op Stein.

Afloop onbekend

Hoe het conflict afloopt is niet bekend, maar het is goed geïllustreerd. Dat er 500 mannen van Rekem tegenover negen van Stein hebben gestaan en dat er op de Cothemer weert vier of vijf officieren te paard waren met karossen en een sjees, lijkt overtrokken. Stein verscheen in ieder geval niet ongewapend te velde. En dat Rekem zo goed voorbereid was, zal zijn reden gehad hebben.