Mijnwerkerswijk Nieuwdorp

Door Jan Smeets Stichting Erfgoed Stein 31-01-2024

De komende jaren wordt in Nieuwdorp, een wijk van Stein, een groot gedeelte van de oudere straten en pleinen gerenoveerd om deze toekomstbestendig en nog beter leefbaar te maken. 
Een mooie gelegenheid om terug te kijken naar het ontstaan van deze oorspronkelijke mijnwerkerswijk:
In 1945, de tweede Wereldoorlog was voorbij, kon de wederopbouw van het land beginnen. Daarbij speelden in deze contreien de Limburgse Steenkoolmijnen een grote rol. Zij waren de leveranciers van de belangrijkste energiebron in die tijd, de steenkolen. Hiervoor waren veel mijnwerkers nodig. Op initiatief van de directie van de Staatsmijn “Maurits” werd daarom op korte afstand van de Maurits een nieuwe woonwijk gepland in de Steinder Kamp, ten oosten van de oude kern van Stein.

In totaal werden hier in de daaropvolgende jaren 200 semipermanente woningen gebouwd, die werden uitgevoerd in laagbouw, omdat bouwmaterialen erg schaars waren.

Van Praatstraat met huizen gebouwd met Groothofsteen rond 1955. Uit: archief SES.

Een aantal woningen werden gebouwd met de z.g. Groothofsteen. Deze bouwblokken waren een proefobject van de mijn en genoemd naar de toenmalige directeur van de Staatsmijnen. Ook het eerste schoolgebouw werd met deze steen gebouwd. Dit was geen succes want al na enkele jaren werden alle woningen en de school aan de buitenzijde voorzien van gewone metselstenen om de vochtproblemen de baas te worden. Daardoor kregen de voorheen witgekalkte huizen een heel ander moderner aanzien.

Ook werd een noodkerk gebouwd waarin de eerste nachtmis met Kerstmis 1948 werd opgedragen. Midden in de kerk stond een grote teerton, waarin steenkolen werden gestookt en zo deed dienst als kachel.

In 1949 werd het eerste gedeelte van de mijnwerkerswijk afgerond, en kon de naamgeving van de nieuwe wijk niet uitblijven. Sommige hadden als voorkeur de naam Heikamp of Steinderkamp, maar vanwege de herinneringen aan de Duitse kampen werd gekozen voor de naam Nieuwdorp. Al snel werd een nieuwe parochie gesticht met alles wat daar in die tijd bij hoorde: kerk, school en parochiehuis. De parochie bestond uit veel jonge gezinnen met kleine kinderen en al gauw voelde men de behoefte aan een kleuterschool. 

Begin 1949 kon zuster Johanna, tijdelijk in een zaaltje van café Maas (later Entre Nous) aan de Steinderweg, met haar kleuterschooltje beginnen. 

In mei 1950 kwam aan de Arnoldenstraat de eerste zes-klassige lagere school Don Bosco gereed. Men startte met 149 leerlingen. Na een paar jaar bleek deze al veel te klein. De klassen puilden uit. Soms moest er zelfs in “ploegendienst” worden gewerkt: 's morgens de jongens en 's middags de meisjes. Erg blij was men dan ook toen begin 1953 weer een schoolgebouw gereedkwam aan de Peldenstraat. Dit werd een officiële jongensschool en kreeg de naam Don Bosco.  De aan de Arnoldenstraat gelegen Don Boscoschool, werd benoemd tot meisjesschool en kreeg de naam: Mariaschool. 

In 1953 kon men dankzij de Staatsmijnen, de kleuters huisvesten in een houten gebouw met vier lokalen.

De eerste winkels werden in 1950 geopend. Op de hoek Arnoldenstraat \ Brederodestraat vestigde zich de Coöperatie, een kruidenierszaak. Drogisterij Baggen-Dassen volgde al gauw. Later opende in de Arnoldenstraat ook nog een Vivo winkel. De betrokkenheid van de bewoners bij het parochiegebeuren was vanaf het begin, erg groot. In 1949 werd het kerkelijk zangkoor opgericht. In 1950 werden afdelingen van de K.A.B. en de Katholieke Mijnwerkersbond gesticht.

Al gauw telden ze enkele honderden leden. Bestuur en leden maakten zich in de opbouwfase zeer verdienstelijk door zich ook in te zetten voor allerlei parochieactiviteiten b.v. de Sinterklaasviering voor de Nieuwdorpse kinderen. Verder organiseerde men ontwikkelingscursussen over allerlei onderwerpen voor de leden. De noodkerk werd daardoor veel te klein. Architect Dings uit Beek kreeg de opdracht een definitief kerkgebouw te ontwerpen met ca. 800 zitplaatsen. 

Arnoldenstraat met noodkerk en lagere school rond 1955. Uit: archief SES.

Op 12 april 1953 1953 werd met de bouw begonnen. Een geplande, vrije toren bleef, om bezuinigingsreden, achterwege, en alop 6 juni 1954 werd de kerk ingezegend en feestelijk in gebruik genomen.

Ook kwam er een kerkhof voor de parochie waarvan de aanleg grotendeels gebeurde door de inwoners zelf. De wijk zou uitgroeien tot circa 1000 woningen. In de vijftiger jaren kwam er elk jaar wel een nieuwe straat bij: Peldenstraat, Crostolostraat, Damiatestraat en Woeringenstraat. Met het groeien van de nieuwe wijk en het stijgen van de bevolking kon ook een nieuwe meisjesschool niet uitblijven. Direct achter de kerk en naast de Don Bosco - jongensschool, bouwde men in 1963 de Mariaschool.

Weer later, in 1963, werden er nog eens 45 etagewoningen gebouwd aan de Tripstraat, de Kuringenstraat en de Baesweilerstraat. Nieuwdorp, een Steinse wijk, die door de komst van de mijnwerkers niet alleen een grote bijdrage leverde aan de wederopbouw van Stein binnen de westelijke mijnstreek, maar ook een belangrijke bijdrage leverde aan de industriële wederopbouw van Nederland.

Uit: 65 jaar parochie O.L.V.Hulp der Christenen.