Ontwerp zijkanaal Stein - Nuth in relatie met latere Haven Stein

Door: Jan Smeets Stichting Erfgoed Stein Woensdag 3 december 2025

Zijkanaal Stein-Nuth voor vervoer van steenkool werd ingehaald door het spoor 

Om de afvoer van steenkool vanuit de hele Mijnstreek naar de diverse havens in binnen- en buitenland mogelijk te maken maakte Rijkswaterstaat reeds in 1912 een plan voor de aanleg van het Julianakanaal van Maastricht naar Maasbracht.

Op deze wijze kon de steenkool gemakkelijk worden afgevoerd naar de verschillende afnemers.
In dat plan werd tevens een ontwerp opgenomen voor de aanleg van een zijkanaal vanuit Stein naar Nuth met kolenverlaadinrichtingen bij Schinnen. In de omgeving van Nuth werd een z.g. zwaaikom voorzien die het mogelijk moest maken gemakkelijk met de schepen heen en weer te varen.
De aftakking van het zijkanaal was gepland ter hoogte van de kasteelruïne van Stein, die dan in zijn geheel zou moeten verdwijnen.
En omdat Nuth een stuk hoger ligt dan het Julianakanaal bij Stein werden ter hoogte van kapel “Maria in de Nood” in Stein en bij Elsloo een 2-tal sluizen geprojecteerd.

Ontwerp zijkanaal Stein – Nuth. Aftakking van Julianakanaal bij kasteelruïne Stein.
Uit: Archief Stichting Erfgoed Stein

In de daarop volgende jaren stond de uitvoerbaarheid van dit plan echter herhaaldelijk ter discussie en zeker m.b.t. het kostenaspect.
Uiteindelijk resulteerde dit in 1921 tot een aangepast plan waarbij het zijkanaal naar Nuth niet uitgevoerd behoefde te worden. In plaats daarvan werden langs het Julianakanaal te Maasbracht en Born havens voorzien. Pas veel later, in 1933, gebeurde dit op advies van de Staatsmijnen ook in Stein.
De aanleg van het Julianakanaal was toen al vanaf 1925 in uitvoering!

Spoorlijn en Haven Stein

Voor de aanvoer van de kolen naar deze nieuwe haven van Stein hoefde alleen een spoorlijn te worden aangelegd vanaf de Staatsmijn Maurits tot aan de haven. Deze spoorlijn had reeds vanaf de Maurits een directe verbinding met de Staatsmijnen Emma en Hendrik.
De aanleg van deze haven had in economisch opzicht heel wat voordelen.
Op de eerste plaats lag de haven op heel korte afstand van de Staatsmijn Maurits, die op ca 2 km afstand lag. 
Daarnaast kwam de haven te liggen langs de hoge terreinrand van Stein, waardoor er aan die zijde geen nieuwe dijk aangelegd behoefde te worden en onstond er een natuurlijke kom, die uitermate geschikt was als haven.

Drukte in Staatsmijnhaven en Gemeentehaven Stein rond 1955
Uit: Archief Stichting Erfgoed Stein

En omdat de Staatsmijnen hun producten gingen verladen vanaf een geheel nieuwe kade direct langs het Julianakanaal besloot de gemeente Stein het gedeelte van de oever van de kom in te richten als gemeentehaven.

Bedrijven

In de loop der jaren vestigden zich hier heel wat bedrijven zoals graanhandelaar Diederen, Driessen zand en grind, asfaltcentrale Visschers Wegenbouw, Maas zand, grind en scheepsonderneming en de Hollith fabriek.

Stichting Erfgoed Stein hield vrijdag 12 december 2025 een lezing over het zijkanaal en de haven in de Hoppenkamp in Stein. De aanvang hiervan was om 19.00 uur.