Familie De Gavarelle was beroemd en berucht in Stein, een naam om nooit te vergeten

Foto: Jos Drubers

03-02-2022 door Jos Drubers - Stichting Erfgoed Stein

In Oud Stein zijn enkele straatnamen waarvan je denkt: wie zijn dat? Denk aan Assevedo, Barbarini, Hayweghen en Gavarelle. Om met de laatste te beginnen: deze verarmde adellijke familie De Gavarelle komt vermoedelijk uit België. Eén familietak heeft in onze omgeving gewoond.

Dionysius (Denis) de Gavarelle is tussen 1661 en 1670 drossaard van de heerlijkheid Elsloo onder de graaf d’Arberg. Hij trouwt Johanna Maria de Haes, dochter van jonker Reinier de Haes, drossaard van Stein, en jonkvrouw Regina van Douvenrade. Uit dit huwelijk zijn drie zonen geboren: Reinier, François en de Luikse advocaat Adriaen. In 1698 erven de zonen de helft van het goed Douvenrade onder Heerlen van hun overleden neef Willem Philip de Haes, die in de St. Martinuskerk van Stein is begraven. Reneirus Philippus (Reinier) de Gavarelle is lid van het Schepengerecht van Stein. Hij overlijdt in juni 1745 en wordt eervol begraven in de St. Martinuskerk te Stein. Hij is in 1687 getrouwd met de Steinse Maria Muris. Uit dit huwelijk worden negen kinderen geboren. We noemen er drie.

Conflict

Petrus Dionysius, gedoopt 26 september 1698 te Stein. In 1740 wordt hij door Maurits Willem de Kinsky benoemd tot rentmeester van de heerlijkheid Stein. Hij trouwt Anna Maria Rosa van Schaesberg, weduwe van Bronsfeld, en wordt in 1734 beleend met de hoeve ’t Höfke te Grijzegrubben bij Nuth. Hij hertrouwt in 1741 met Mechtildis Feldhausen uit Reinberg. Als rentmeester is hij getuige van het conflict tussen Maurits Willem de Kinsky en diens zoon Borchard. Het conflict over de partnerkeuze van de zoon ontaardt tijdens een feestmaal. Borchard sleept zijn vader uit de zaal en daagt hem uit op de degen. De familie grijpt in. Borchard wordt ontwapend en in de kerker geworpen en de volgende dag verjaagd van het kasteel. De verbitterde eenzame vader slijt zijn laatste jaren in groot verdriet. Hij stelt in 1746 zijn testament op waarbij hij Borchard onterft.

Raadsman

In 1747 overlijdt de vader en twee jaar later neemt Borchard met geweld het kasteel in. Hij ontslaat en verjaagt rentmeester De Gavarelle en benoemt Lenaerts als zijn nieuwe rentmeester. Enkele maanden later nemen de erven De Kinsky het kasteel weer in. Lenaerts wordt gevangengezet en Borchard vertrekt naar Luik, samen met zijn juridisch raadsman. Die raadsman is niemand minder dan Adriaan de Gavarelle, de broer van de rentmeester Petrus Dionysius de Gavarelle. Deze Adriaan behartigt Borchards belangen en procedeert met de familie De Kinsky tot circa 1790.

Lees ook: De Vadermoorder van Stein: conflict tussen vader en zoon omtrent partnerkeuze

Het pand Leurstraat 4 in Geleen waar bokkenrijder Willem de Gavarelle heeft gewoond. Afbeelding: RCE, doc.nr. 97.884. Fotograaf G.Th. Delemarre

Bokkenrijders

Tenslotte Willem de Gavarelle, gedoopt 25 januari 1692 te Stein. In 1718 trouwt hij te Stein met Anna Maria van Hoven, kleindochter van drossaard Jan van den Stock. Ze krijgen vijf kinderen. Het gezin bewoont de noordelijke helft van het huis Maes (Leurstraat 4) in Oud Geleen. Aan de plafonds waren in steen uitgehouwen bokkenrijderskoppen aangebracht. Willem hertrouwt in 1733 met Anna Josephina Olijslegers. Willem is een van de leiders van de Bokkenrijders. In 1751 wordt een arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd. Hij vlucht, maar belandt in 1757 in de kerker van kasteel Amstenrade, alwaar hij overlijdt. Hij wordt onder de galg begraven. Omdat er geen proces is geweest, komt de familie in het geweer en gaat in beroep bij de Soevereine Raad van Brabant in Brussel. Als ze in het gelijk worden gesteld krijgt Willem alsnog een christelijke begrafenis op het kerkhof van Amstenrade.

Gestolen goed

Willems dochter Maria Theresia de Gavarelle (1719-1800) is in 1740 aangesteld als dienstbode op kasteel Stein. Zij verzorgt de huishouding van Maurits Willem de Kinsky. Ze staat hem in zijn laatste levensjaren bij en ontvangt een legaat van 3000 gulden. Maar ze is een dochter van een Bokkenrijder. Nog voordat de heer van Stein overlijdt, laat ze het kasteel leeghalen en brengt al het gestolen goed naar haar zuster Liebeke in Maastricht.