Steinse kruidenierszaak van Neske oet de Steeg, een ‘V&D in zakformaat’

Neske (links) met schoondochter Barbara. Afbeelding: archief SES

05-01-2022 om 09:00 door Jan Smeets - Stichting Erfgoed Stein

In de negentiende eeuw was Stein een dorp dat grotendeels zelfvoorzienend was. Door de opkomst van de industrie vooral in het begin van de 20ste eeuw kwam daar verandering in.

Dit kwam met name door de start van de mijnbouw, waardoor heel wat mannen uit de boerendorpen vast werk kregen in de mijnen en aanverwante bedrijven, zoals de haven en transport. Hierdoor kreeg een gezin meer mogelijkheden voor het kopen van noodzakelijke levensbehoeften en ontstonden in het straatbeeld kleinere winkels van kruideniers, bakkers, groenteboeren en slagers.

Kruidenier

Met name bij de kruideniers groeide in de loop der jaren het assortiment voedingswaren en koloniaalwaren uit naar andere artikelen. Zo waren al snel lucifers, kaarsen, blauwsel, stijfsel, vliegenvangers en zeep verkrijgbaar. In bijna elke straat was er wel een kruidenier, die de woonkamer tot winkel had omgebouwd. De oudere inwoners van Stein kunnen zich zeker nog de winkels van Lieske in de Kruisstraat, Betje op het Keerend, Marieke op de Kerkstraat en Berbe op de Boomgaardstraat herinneren.

Het bekendste winkeltje was echter de winkel van ‘Neske oet de Steeg’ (Agnes-Dassen Houben, 17-9-1896 – 6-11-1997). Naast de bovengenoemde kruidenierswaren verkocht zij ook snoepgoed, sigaretten, carnavalsspullen, speelgoed, en kleine knaltouwtjes. Naast het oude huisje was een open erf, waarvan links de ingang naar de kleine winkel lag. De winkel was de hele dag open en zelfs ‘s avonds kon je bij de altijd vriendelijke en gastvrije Neske terecht.

Grand Bazar

Ook de jeugdleden van KWJ en verkenners, die in de Steeg waren gehuisvest, kwamen in haar winkel om snoep, knaltouwtjes of sigaretten te kopen. Die sigaretten kon je zelfs per stuk kopen en dat was dan ook bij de jeugd in de verre omtrek bekend. De eerste sigaretten van heel wat jeugdigen in de jaren vijftig en zestig zullen wel uit haar winkel afkomstig zijn geweest, en door de verscheidenheid aan artikelen kreeg de winkel wel eens de naam ‘V&D in zakformaat’ of ‘De Grand Bazar van Neske’.

Snoeppot

Achter op het erf woonde vlak na de oorlog een zoon van Neske, Jean, die houten tollen (Steins dialect: doppen) maakte, die Neske ook verkocht in haar winkel. De houten vloer van de kleine winkel was door de hoge ouderdom erg onstabiel. Wanneer je binnenkwam, voelde je de vloer bewegen. De toonbank bestond uit een lange kast, die met glazen deksels bedekt was, waardoor je de koopwaar goed zag liggen. Bovenop stond een pot met snoep, en omdat de winkel bijna de hele dag geopend was, pikte de Steinse jeugd, wanneer Neske nog niet in de winkel was, wel eens snoepjes uit die pot.

Hierover vertelt een anekdote dat op een reünie van het KWJ in 1991, waarbij Neske was uitgenodigd, aan de 200 aanwezigen gevraagd werd, 1 gulden voor Neske in een hoed te doneren door degenen die ooit iets gepikt hadden. De opbrengst op het eind van de avond bedroeg 198 gulden!

De 100-jarige Neske met zoon Wim.  Foto: archief SES

Overvallen

De bekendheid van het winkeltje in de verre omtrek had echter ook negatieve kanten. Dit leidde ertoe dat in 1977 in een periode van enkele maanden de 81-jarige Neske tot twee keer toe ‘s avonds werd overvallen door jeugdigen met nylonkousen gemaskerde overvallers. Bij de eerste keer was echter haar schoondochter Barbera Dassen aanwezig in de winkel, die de buren alarmeerde waarop de overvallers op de vlucht sloegen.

De tweede keer was Neske echter alleen en werd zij door de indringer tegen de grond gewerkt, waardoor ze gewond raakte aan haar hoofd. Op haar geschreeuw kwam haar buurvrouw toesnellen, waarop de indringer haastig zonder buit verdween. Een jaar ervoor was ook haar inwonende zoon al thuis overvallen en daarbij neergeslagen.

Na deze overvallen vond Neske het genoeg geweest en sloot ze voortaan om zes uur ‘s avonds de deur. Een aantal jaren later sloot Neske haar winkel definitief. Medeoorzaak hiervan was de opkomst van de supermarkten in de jaren 70, waardoor de kleine kruidenierszaken voor en na uit het straatbeeld verdwenen. Neske verbleef de laatste jaren van haar lange leven in het zorgcentrum De Moutheuvel in Stein, waar ze in 1997 op 102-jarige leeftijd overleed.

Literatuur.

• Buitenlucht: De wereld en ik 12: mijn Stein door J.M.A. (Ton) Lenssen.
• Richtige Steindenaere: Neske oet de Steeg. De Besj 2016.
• Delpher Limburgsch dagblad 15-01-1976.
• Delpher Limburgsch dagblad 17-03-1976.
• Delpher Limburgsch dagblad 18-03-1976.